Hoàng bá loại dược liệu điều trị nhiều bệnh

Từ lâu hoàng bá đã là một lại dược liệu quý được sử dụng điều trị các bệnh khác nhau. Nó được xem là loài thực vật có kháng sinh tự nhiên, giúp bệnh nhân thoát khỏi cảnh “thập tử nhất sinh”. Tuy vậy nhưng không phải ai cũng hiểu hết tác dụng về loài dược liệu này. Bài viết dưới đây của Visuckhoe.vn xin giới thiệu tất tần tận thông tin của cây hoàng bá, hy vọng chúng hữu ích đối với bạn.

>>Xem thêm:

• Đặc điểm công dụng của cây Địa cốt bì trong y học
• Công dụng chữa bệnh của cây Diếp cá
• Dâm dương hoắc tăng cường bãn lĩnh cho phái mạnh

1. Đặc điểm của cây Hoàng bá

Cây hoàng bá có tên gọi khác là Hoàng nghiệt, Quan hoàng bá, Nghiệt mộc, Sơn đồ, Hoàng nghiệt, Nguyên bá, Nghiệt bì, tên hoa học là Phellodendron amurense. Nó có nguồn gôc và mọc nhiều ở Trung Quốc và một số vùng của nước Nga, Hàn Quốc, Nhật Bản. Tại Việt Nam cây sinh trưởng và phát triển tốt ở những vùng nhiệt đới núi cao. Đây là một loại cây thân gỗ, cao to, sống lâu năm, rụng lá hàng năm vào mùa đông, lá non vào tháng .

Hình dạng bên ngoài

Hình dáng bên ngoài của cây có thể cao khoảng 10 – 25m, đường kính đến 70cm. Vỏ thân cây 0,3 đến 0,5 cm, dài 20cm đến 40cm, chia thành 2 tầng rõ rệt. Vết sần sùi màu nâu xám sẽ bọc ở bên ngoài cùng với những rãnh dọc. Bên trong là nhiều vết nhăn dọc nhỏ, dài, vết bẻ lởm chởm, chất rắn, có màu vàng tươi.

Phần vỏ cành có độ dày mỏng hơn thân, mảnh dài cuộn lại thành hình ống. Mặt ngoài có màu nâu xám, bên trong sẽ có màu nâu nhạt hơn. Có nhiều vết lỗ, vết nhăn chạy dọc theo vỏ. Vỏ cành giòn, dễ bẻ, mặt bẻ lởm chởm. Lá có dạng hình trứng thuôn hoặc bầu dục, kép mọc đối, gồm 5 đến 13 lá chét dày. Gốc lá hình tròn, mép nguyên, mặt trên có màu xanh sẫm. Nó có lông ở gân giữa, mặt dưới nhạt, nhiều lông hơn và phân bố đều.

Hoa của hoàng bá có màu vàng lục hoặc vàng nhạt. Chúng sẽ nở vào mà hạ, mọc thành chùy ở đầu cành hoặc ngọn thân. Quả hình cầu, khi chín quả có màu tím đen, bên trong có 2 -5 hạt cứng.

Thành phần hóa học

Trong Hoàng vá có chứa 1,5% berberin C₂₀H₁₉O₅N, một ít palmatin C₂₁H₂₃O₅N. Vỏ cây có nhiều các akaloid như là berberin, palmatin, phellodendrin, magnoflorin, jatrorrhizin, candicin. Ngoài ra nó còn có có tinh thể, không chứa nitơ: Obakunon C₂₆H₃₀O7 và obaku lacton C₂₆H₃₀O₈ cùng các chất béo và hợp chất sterolic.

Lá và quả của loại cây này cũng có chưa nhiều có phelamurin (1% trong lá tươi) và amuresin (0,04% trong lá tươi), các chất flavon như phelodendrosis với aglycon phelamuretin, hyperin; phelosid 2,3 hydrophelosid; noricarisid phelatin và phelavin, limonoid, 2 chất mới được xác định cấu trúc là kihalatacton A, B cùng với 7 turucalan triterpenoid.

2. Tác dụng của hoàng bá

Kháng khuẩn

Cao cồn từ vỏ cây có tác dụng kháng với nhiều loại vi khuẩn, trong đó có cả trực khuẩn lao. Dịch chiết và nướ sắc của hoàng bá cũng gây ức chế ở nhiều mức độ khác nhau. Các nhà khoa học đã làm thí nghiệm qua ống kính và cho thấy lượng vi khuẩn lao giảm khi tiếp xúc.

Hạ huyết áp

Đối với động vật gây mê,  dược liệu này tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm phúc mạc đều có tác dụng hạ áp rõ rệt và kéo dài. Vì vậy hoàng bá có tác dụng làm giảm huyết áp, tuy nhiên cao lỏng ảnh hưởng không rõ đối với nhịp tim.

Kháng nấm, kháng trùng roi

Các thí nghiệm trên ống kính cũng cho thấy loại cây này có tác dụng kháng nấm một cách hiệu quả. Nó ức chế được nhiều lọa nấm gây bệnh ngoài da. Ngoài ra, nước sắc của hoàng bá có tác dụng ức chế roi trùng trong âm đạo.

Tăng tiết mật

Berberin trong thành phần của vỏ cây có tác dụng tăng tiết mật và có ích trong điều trị giai đoạn mãn tính của bệnh viêm túi mật. Cụ thể: rối loạn vận động đường dẫn mật, viêm túi mật do sỏi mật, viêm gan – túi mật, có biến chứng của viêm ống mật.

Lợi tiểu

Cây hoàng bá ức chế hoạt tính gây co thắt cơ trơn của hai hoạt chất Acetylcholin và histamin, có thể giúp lợi tiểu. Nó kết hợp với các thuốc hóa dược sử dụng trong điều trị bệnh viêm ruột kết mãn tính.

Tác dụng khác

• Chữa kiết lỵ, tiêu chảy, hoàng đản
• Hỗ trợ điều trị loét dạ dày, chảy máu dạ dày và giảm tiết dịch vị
• Tác dụng gây trấn tĩnh và giảm sốt.

3. Một số bài thuốc có hoàng bá

Sau đây là một số bài thuốc hoàng bá kết hợp để điều trị nhiều bệnh cho con người.

• Tiêu chảy ở trẻ em:  Hoàng bá 125g, Ngũ vị tử 42,5g, Ngũ bội tử 37,5g, Bạch phàn 25g, tán mịn vo viên. Trẻ em dưới 1 tuổi, ngày uống 4 – 6 viên, chia làm 3 – 4 lần. Đối với trẻ từ  2 – 3 tuổi ngày uống 6 – 8 viên.Trẻ em 4 tuổi trở lên uống 9 – 12 viên.

• Di mộng tinh: Hoàng bá 60g; Thục địa, Thiên môn, Đảng sâm (40g); Sa nhân 30g; Cam thảo 10g, phơi khô, tán bột. Có thể trộn với mật ong, sau đó vo viên nhỏ như hạt bắp. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 3 viên, trước bữa ăn.

• Điều trị viêm gan cấp tính, đau vùng gan, sốt, bụng trướng, tiểu tiện đỏ: Hoàng bá 16g; Mộc thông, Chi tử, Chỉ xác, Đại hoàng hay Chút chít, Nọc sởi, mỗi vị 10g, sắc uống mỗi ngày.

• Chữa sốt xuất huyết: Hoàng bá, Ngưu tất, Tri mẫu, Sinh địa, Huyền sâm, Mạch môn, hạt Muồng (sao), Đan sâm, Đan bì, Xích thược, Cỏ nhọ nồi, Trắc bá (sao), Huyết dụ, mỗi vị 10 – 16g, sắc uống.

4. Lưu ý khi sử dụng vị thuốc hoàng bá

Tuy và loài thuốc quý được sử dụng để chữa trị nhiều bệnh  nhưng cần có một só lư ý nhất định.

• Không dùng với người tỳ hư tiêu chảy, dạ dày yếu, ăn kém.
• Không sử dụng khi bị dị ứng với các thành phần của vị thuốc.
• Tham khảo ý kiến của các thầy thuốc Đông y, người có chuyên môn trước khi dùng.
• Trong quá trình sử dụng gặp các triệu chứng bất thường ngưng ngay và liên hệ với bác sĩ.

6. Mua hoàng bá ở đâu?

Hoàng bá có thể mua ở các chợ đông y, cửa hàng dược liệu hoặc cơ sở y học cổ truyền. Phần vỏ thân của nó phổ biến, được áp dụng nhiều vào các bài thuốc nên việc mua tương đối dễ. Môt cách đơn giản hơn, bạn có thể mua loại dươc liệu này thông qua các sàn thương mại điên tự như: lazada, shopee, sendo,… Bằng cách này thuốc bạn cần sẽ được gian đến tận tay bạn mà không tốn nhiều thời gian. Tuy nhiên, hiện nay có rất nhiều hàng giả được bán trên thì trường nên người mua cần lựa chọn địa chỉ uy tín và đáng tin cậy, tránh tiền mất tật mang.

Trên đây là tất cả những đặc điểm, công dụng, bài thuốc và lưu ý khi sử dụng dược liệu hoàng bá. Loài thuốc có nguồn gốc từ thiên nhiên, có ích đối với sức khỏe của con người. Tuy nhiên nó có những thành phần chống chỉ định với một số người, một số bệnh. Vì vậy bạn cần cân nhắc và tham tham ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.