Cây Hoàng liên là một loai thực vật mọc mọc hoang ở nhiều khu vực trên thế giới. Nó được xem là một dược liệu có giá trị trong y học nó chung. Loại thực vật này có công dụng như thế nào, chữa được những bệnh gì đố với con người? Bài viết sau đây của Visuckhoe.vn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cây hoàng liên cũng như tính ứng dụng của nó.
> Xem thêm:
- Hoàng bá loại dược liệu điều trị nhiều bệnh bạn đã biết chưa?
- Địa cốt bì: Vị thuốc đa năng giúp thanh nhiệt, trị ho
- 8+ công dụng tuyệt vời của cây diếp cá
Nội dung bài viết
1. Đăc điểm của cây hoàng liên
Cây hoàng liên có nhiều tên gọi khác như: Cây chi liên, vương chi liên, thượng thảo, cây sâm hoàng liên, hoàng liên chân gà., tên khoa học là Coptis teeta Wall. Nó mọc củ yếu ở khu vực miền núi cao như: Lào Cai, Sapa, dãy núi Hoàng Liên Sơn, khu Tây Bắc.
Hình dáng
Hoàng liên thuộc cây thân thảo, chiều cao chỉ khoảng 25 -30cm, sống lâu năm. Lá của nó mọc trực tiếp từ phần góc, có cuốn dài từ 8 -20cm. Mỗi phiến lá sẽ có 5 -7 lá chét, chia thành nhiều thùy xẻ sâu. Mép lá có hfnh răng cưa to, màu xanh. Hoa sẽ nở vào khoảng từ tháng 2 đến tháng 4. Một đầu cành có 3 – 5 bông, mỗi hoa có 5 cánh, nhiều nhụy, màu vàng lục đẹp mắt. Qủa của chúng sẽ hình thành sau đó 1 – 3 tháng, có màu vàng bên trong chứa khoảng 10 hạt màu nâu đen hoặc lục xám. Rễ cây thuộc loại rễ chùm, hình trụ dài, có màu vàng nhạt hoặc có màu nâu.
Mô tả dược liệu
Rễ và thân của cây hoàng liên được sử dụng để làm dược liệu. Thân rễ khi khô có hình trụ, nhiều rễ con cong queo. Nó hình thành các đốt khúc khuỷu, nhiều nhánh không có quy tắc, dài chừng 32 -65mm. Bên ngoài bộ phận này có màu vàng nâu hoặc vàng nhạt. Ở tận cùng của phía trên thường phân nhánh phình lớn, có vết sẹo của cuốn lá ở thân và gốc. Chúng cứng, có những vẩy nhỏ, mặt bẻ sẽ có màu vàng tươi đậm, ở giữa có lỗ nhỏ, không mùi, vị đắng.
2. Thu hoạch và bào chế thuốc từ Hoàng liên
Khi cây được 2 -3 năm tuổi là thời gian thu hoạch tốt nhất. Vì trong lúc này cây sẽ cho một lượng dược liệu cao nhất trong suốt chu kỳ sống của mình. Rễ và củ của chúng nằm sâu dưới lòng đất nên khi thu hoạch cần đào sâu và đào từng phần. Nếu không cẩn thận có thể làm đứt gãy, bỏ sót phần dược liệu quý này.
Sau khi đã thu hoạch xong, phần rễ và cây cần được rửa sạch, ủ 1 – 2 tiếng cho mềm để tiếng hành bào chế. Có nhiều cách bào chế để sử dụng như:
- Dược liệu được phơi trong bóng râm nguyên củ từ 1- 2 tháng cho đến khi khô hoàn toàn.
- Cắt dược liệu thành từng lát mỏng, phơi trong bóng mát cho đến khi khô.
- Dược liệu cắt mỏng, phơi dưới nắng trực tiếp. Khi dùng lấy một lượng vừa đủ sao với rượu và hạ thổ.
- Sử dụng 2 -3 kg dược liệu tươi ngâm với 10 lít rượu 40 – 42 độ.
4. Công dụng của cây Hoàng liên
Theo y học cổ truyền
Theo nhiều sách về y học cổ truyền, cây hoàng liên có vị đắng, tính hàn và không chứa độc tố, vào 5 kinh: tâm, can, đởm, vị và đại trường. Các dược tính này cho thấy nó là loại thuốc có tác dụng tốt cho sức khỏe của con người. Cây hỗ trợ điều trị tả hỏa, táo thấp, giải độc, chữa sốt, tả lỵ, tâm phiền, nôn ra máu, tiêu khát, đau mắt đỏ, loét miệng, ngộ độc do ba đậu, khinh phấn.
Theo y học hiện đại
Cây Hoàng liên được các chuyên gia nghiên cứu và đánh giá cao. Nó có chứa các chất như: Berberin, Ethanol, Palmatin, Columbamine, Coptisine Coptisine,… vô cùng có lợi đến quá trình điều trị bệnh.
- Kháng khuẩn: Berberine trong dược liệu có tác dụng ức chế mạnh đối với Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis và Staphylococcus aureus,… Những loại vi rút, vi khuẩn kiết lỵ, trùng lao, liêu cầu khuẩn, vi khuẩn tụ cầu, nấm,… đều chịu bị ngăn cản phát triển khi gặp hoàng liên.
- Điều trị ho gà: Nghiên cứu cho thấy trong thí nghiệm tập trung Hoàng liên ức chế sự phát triển của Hemophilus pertussis, hỗ trợ quá trình chống ho gà.
- Hạ huyết áp: Thí nghiệm chích hoặc uống dịch chiết Berberine cho mèo, chó và thỏ đã được gây mê và chuột không gây mê thấy huyết áp giảm.
- Tăng cường chức năng của mật: Berberine trong hoàng liên có tác dụng lợi mật và có thể làm tăng việc tạo nên mật cũng như làm giảm dộ dính của mật. Nó có hiệu quả rất tốt đối với những bệnh nhân viêm mật mạn tính
- Kháng viêm: Chất Ethanol và Berberine chiết xuất của dược liệu có tác dụng kháng viêm.
Ngoài ra, loại dược liệu này cũng có một số công dụng khác như chữ bệnh tiêu chảy, kiết lỵ, đau bụng, mụn nhọt, nổi ngứa, mề đay, giải độc, thanh nhiệt, an thần, giảm căng thẳng, hay hồi hộp,…
5. Một số bài thuốc từ dược liệu Hoàng liên
- Bài thuốc kiết lỵ, tiêu chảy: Dùng 12g bột hoàng liên, tán nhuyễn, chia làm 3 phần. Mỗi ngày hòa với nước ấm, có thểm thêm chút mật ong, uống 3 lần.
- Bài thuốc trị trực khuẩn, viêm ruột: 80 gam hoàng liên, 20 gam mộc hương, nghiền min, trộn với mạt rồi vo thành viên nhỏ. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần dùng 2 – 8 gam.
- Bài thuốc an thần, giảm lo âu: 20 gam cây hoàng liên, 16 gam xích đan và 10 gam cam thảo, nghiền mịn sau dó đun với rượu trắng cho nóng, vo viên. Mỗi ngày sử dụng 10 viên.
- Bài thuốc chữa ra mồ hôi trộm: hoàng liên, hoàng bá, hoàng cầm, mỗi vị 8 – 12 gam, hoàng kỳ 16 – 24 gam, đương quy, thục địa, sinh địa mỗi vị 12 gam cùng táo nhân, long nhãn. Tất cả dược liệu sắc nước uống mỗi ngày.
- Bài thuốc chữa viêm loét dạ dày, tá tràng: Hoàng liên, trạch tả, hạt dành dành, bối mẫu, mẫu đơn bì mỗi vị 8 gam, 12 gam bạch thược và 6 gam mỗi vị trần bì, ngô thù đun cùng 1 lít nước cho đến khi sắc lại.
6. Lưu ý khi sử dụng Hoàng liên
Hoàng liên là thảo dược được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên cũng cần lưu ý khi dùng cho trẻ em, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú. Bệnh nhân huyết ít, khí hư, tỳ vị hư nhược, trẻ con lên đậu, đi tả không nên dùng. Bạn không nên tự ý sử dụng, cần có ý kiến của bác sĩ, thầy thuốc đông y hoặc những người có chuyên môn.
7. Địa chỉ mua dược liệu Hoàng liên
Loại dược liệu này được bán ở các chợ đông y, cơ sở y học cổ truyền. Ngày nay bạn cũng có thể dễ dàng tìm mua trên các sàn thương mạ điện tử như shopee, lazada, sendo. Tuy nhiên bạn nên lựa chọn địa chỉ uy tín, chất lượng, tránh trường hợp mua phải hàng giả, tiền mất tật mang.
Trên đây là tất cả những thông tin về cây hoàng liên. Một loại dược liệu vô cùng có giá trị đối với nền y học nước nhà. Huy vọng bài viết hữu ích đối với bạn. Hãy chia sẻ với bạn bè, gia đình à mọi người xunh quang để họ biết rõ hơn về loại cây quý này nhé!
