Râu mèo là thảo dược được sử dụng chủ yếu trong đông y. Cây có các thành phần hỗ trợ điều trị nhiều bệnh cho con người. Dược liệu có đặc điểm và công dụng như thế nào? Cùng Visuckhoe.vn tìm hiểu chi tiết về loài cây này nhé!
- Mạch môn: bài thuốc quý chữa bệnh chảy máu cam
- Mẫu đơn bì: vị thuốc có nhiều công dụng đối với con người
- 5+ tác dụng dược lý của mạn kinh tử trong y học
Nội dung bài viết
1. Đặc điểm cây râu mèo
Râu mèo có nhiều tên gọi khác như: Bông bạc, Mao trao thảo. Nó có tên khoa học là Orthosiphon stamineus Benth, thuộc họ bạc hà. Đây là loại cây ưa sáng và ẩm. Cây sinh trưởng và phát triển tốt trên đất giàu chất mùn ở ven rừng, thung lũng hoặc những nơi gần nước. Tại Việt Nam, dược liệu chủ yếu xuất hiện những nơi có khí hậu lạnh như: Cao Bằng, Lâm Đồng, Hoà Bình,… Ngoài ra cây còn xuất hiện tại Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Thái Lanvà cả ở châu Phi.
Hình dáng
Đây là cây thân thảo, có chiều cao trung bình từ 30 -60cm. Thân gồm các cạnh và rãnh dọc, ít phân nhánh. Trên bề mặt thân được bao phủ bửi một lớp lông mịn. Khi non có màu xanh, thân già chuyển dần sang tím. Lá cây mọc đối nhau hình chữ thập, có cuống ngắn. Kích thước của phiến lá dài khoảng 5 cm, rộng từ 2-3 cm. Cả hai mặt đều có màu xanh đậm, mép răng cưa, chính giữa gân có lông mịn.
Hoa mọc thành từng cụm, ở đầu cành học ngọn thân. Có tất cả 6 đến 10 vòng, trên mỗi vòng có 6 hoa nhỏ. Nó có màu trắng hoặc tím nhẹ, nhụy và nhị mọc vươn dài ra ngoài. Tràng hoa hình ống, hẹp, hơi cong, môi trên chia 3 thùy. Qủa của chúng có kích thước nhỏ, bế tư và hơi nhăn ở phần vỏ bên ngoài.
Thu hái, bào chế
Toàn bộ cây trên mặt đất thường được sử dụng để làm thuốc. Người dân bắt đầu thu hoạch vào khoảng tháng 9. Đây là thời điểm cây ra hoa và chứa nhiều dược tính nhất. Cây đang phát triển, không quá non hoặc quá già sẽ cho ra dược liệu tốt. Râu mèo được thu hái, sau đó rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất. Cắt dược liệu thành từng khúc nhỏ rồi phơi hoặc sấy khô.
Thành phần hóa học
Thảo dược có các thành phần hóa học khá đa dạng và phong phú. Theo nhiều tài liệu cho biết cây gồm các chất như sau:
- Tinh dầu 0,2%-0,6%, alkaloid, dầu béo, đường glucose 5%, saponin, tannin 5-6%.
- Muối vô cơ chiếm 12%, trong đó đặc biệt là muối kali.
- Glycosid,cholin, betain, triterpene alcol, Orthosiphonin, flavonoid, cholin.
- Cuối cùng là các acid hữu cơ gồm: acid glycoid, acid tartric, acid citric.
2. Công dụng dược lý của râu mèo
Theo y học cổ truyền
Cây râu mèo có vị ngọt, hơi đắng, tính mát. Nó được quy vào các kinh Thận và Bàng quang. Dưới các đặc tính như vậy dược liệu có công dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm đau, lợi tiểu,…Các thầy thuốc đông y đã sử dụng để chủ trị nhiều bệnh như: Sỏi thận, đau nhức xương khớp, gout, rối loạn tiêu hóa, tiêu tiểu không thông lợi, phù thũng,…
Theo y học hiện đại
Trong các nghiên cứu hiện đại cho thấy dược liệu có tác dụng tích cực. Các thành phần của nó đã phản ứng với nhiều bệnh. Cụ thể:
- Kháng khuẩn: Các thành phần của thảo dược ức chế được các loại vị khuẩn Streptococcus, S. aureus,…
- Giảm đau: Nghiên cứu cho thấy các thành phần giúp giảm đau nhức xương khớp, tê mỏi chân tay.
- Hạ sốt: Dịch chiết có khả năng làm hạn chế đại thực bào, kháng viêm và tăng miễn dịch cơ thể.
- Lợi tiểu: flavonoid có trong dược liệu hỗ trợ bài xuất nước tiểu ra ngoài, giảm phù thũng.
- Chống oxy hóa: flavonoid cũng giúp ngăn ngừa các gốc tự do, tăng sức đề kháng.
- Hạ đường huyết: Dược liệu kích thích hình thành glycogen tại gan.
- Trị sỏi thận, gout: Hoạt chất orthosiphonin giúp giữ cho muối urat và acid uric ở dạng hòa tan. Đồng thời tăng khả năng đào thải oxalate của cơ thể.
- Bảo vệ gan: Gan bị tổn hại do dùng quá liều paracetamol có thể dùng dược liệu để hỗ trợ và bảo vệ.
3. Một số bài thuốc kinh nghiệm
Chữa sỏi thận
Chuẩn bị: Râu mèo 10g.
Thực hiện: Đem dược liệu rửa sạch, hãm với nước sôi giống như trà. Chia làm 2 lần uống/ ngày. Mỗi lần uốn trước bữa ăn 15 phút.
Chữa tiểu buốt, tiểu lắt nhắt
Chuẩn bị: Râu mèo tươi 40g, Hoạt thạch 6g, Thài lài trắng 30g.
Thực hiện: Tất cả các vị trên rửa sạch, sắc lấy nước, uống 2 -3 lần mỗi ngày.
Thanh nhiệt, giải độc
Chuẩn bị: Râu mèo khô 30g, cỏ lưỡi rắn 30g, cỏ mực 30g, chó đẻ 30g, atiso 20g.
Thực hiện: Sắc lấy nước uống mỗi ngày.
Chữa viêm thận mạn tính, viêm bàng quang
Chuẩn bị: Râu mèo 40g, tỳ giải 30g và rễ ý dĩ 30g.
Thực hiện: Sắc tất cả dược liệu trên, uống mỗi ngày.
4. Lưu ý khi sử dụng
Râu mèo là thảo dược hoàn toàn từ tự nhiên.Tuy vậy nhưng nó vẫn có những chống chỉ định và kiêng kỵ riêng. Chính vì thế người dùng cần chú ý để tránh xảy ra rủi ro không mong muốn.
- Dùng dược liệu với liều cao, thời gian dài có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng của ion K+, Na+… và các phân hóa tố.
- Người mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc không sử dụng.
- Phụ nữa đang mang thai, đặc biệt trong 3 tuần đầu cần cẩn thận khi dùng.
5. Cây râu mèo bán ở đâu?
Bạn có thể tìm mua râu mèo tại các chợ đông y hoặc hiệu thuốc y học cổ truyền. Ngày nay, các trung tâm, cơ sở dược liệu có bán sản phẩm bằng hình thức online. Các trang mạng xã hội, sàn thương mại điện tử và website người mua đều có thể đặt hàng. Tuy nhiên bạn nên lựa chọn địa chỉ uy tín và đáng tin cậy. Trên thị trường không thể tránh khỏi nhiều nơi bán hàng giả, hàng kém chất lượng.
Trên đây là tất cả những thông tin về cây râu mèo. Dược liệu này có nhiều tác dụng phong hú và đa dạng. Để tận dụng hết giá trị của thuốc cũng như tránh rủi ro người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Chúc bạn có thêm nhữngkiến thức bổ ích trên hành trình chăm sóc sức khỏe của bản thân.
