Mẫu đơn bì từ lâu được xem là loại dược liệu quý trong đông y. Nhiều người biết đến nó như một loài cây cảnh, có hoa nở to và đẹp. Vậy cây có đặc điểm, hình dáng và thành phần như thế nào? Công dụng của chúng ra sao? Cùng Visuckhoe.vn tìm hiểu qua bài viết này nhé!
- 5 đặc điểm và công dụng tuyệt vời của vị thuốc Liên tâm
- 4+ công dụng chữa bệnh của dược liệu Mạch môn bạn biết chưa?
- 5+ công dụng tuyệt vời của Mạn kinh tử trong y học
Nội dung bài viết
1. Đặc điểm Mẫu đơn bì
Mẫu đơn bì có nhiều tên gọi khác nhau như: Đan bì; Bạch lượng kim; Thử cô; Lộc cửu; Mộc thược dược; Hoa tướng; Huyết quỷ. Nó có tên khoa học là Cortex Moutan, Cortex Paeoniae Suffuticosae. Nó thích hợp và phát triển tốt ở những nơi có khí hậu mát mẻ, nhiều ánh sáng. Thường được trồng trên sườn dốc, lớp đất dày, tiêu thoát nước tốt, hoặc đất cát pha nhiều màu.Cây có nguồn gốc từ Trung Quốc, sau đó được di thực sang các nước Châu Âu để làm cây cảnh. Tại Việt Nam, cây có nhiều tại các tỉnh phía bắc như: Lào Cai, Sa pa,…
Hình dáng
Đây là cây thân gỗ, sống lâu năm, cao từ 1 -2m. Lá được chia làm 3 lá chét, lá chét ở giữa lại chia tiếp thành 3 thùy. Lá của chúng mọc so le với nhau, bên trên màu xanh, bên dưới màu trắng và có lông. Hoa mọc ở đầu mỗi cành, có màu đỏ, tím hoặc trắng. Hoa có đường kính từ 15 -20cm,cuốn dài 6 -10cm. Hoa có mùi thơm gần giống với hoa hồng.
Mẫu đơn bì là phần vỏ rễ, có dạng hình ống hoặc nửa hình ống. Mặt bên ngoài có màu vàng nâu hoặc nâu, thường cuộn cong vào bên trong. Bên trên có nhiều vết sẹo, lỗ bì nằm ngang. Phía bên trong màu vàng tro, có khi màu nâu nhạt. Vân chạy dọc, nhỏ nhưng rõ. Chất của nó cứng, giòn, dễ gãy, có nhiều phấn hồng.
Thu hái, chế biến
Người dân thường thu hoạch mẫu đơn bì vào khoảng tháng 7 đến tháng 11. Cây sau khi trồng được 3 năm sẽ đào lấy rễ. Trong suốt quá rình yêu cầu phải cẩn thận, tránh cho rễ bị xây xác. Sau đó dùng dao hoặc mảnh thủy tinh cạo sạch lớp vỏ bên ngoài. Đem xắt dọc vỏ rễ và phơi khô. Khi phơi không được xếp thành đống, buổi tối mang vào để tránh làm cho dược liệu bị đen, chua và giảm chất lượng.
Thành phần hóa học
Trong mẫu đơn bì gồm các thành phần như: glucoza, paeonola, axit benzoic và phytosterol. Ngoài ra cây còn có: 3-Dihydroxy-4-Methoxyacetophenone, 3-Hydroxy-4-Methoxya cetophenone, Paeoniflorin, Oxypaeonilorin, Benzoylpaeonilorin, Paeonolide, Paeonoside, Apiopaeonoside.
2. Công dụng của dược liệu Mẫu đơn bì
Theo y học cổ truyền
Mẫu đơn bì có 4 vị cay, ngọt, đắng chát, tính hàn. Nó được quy cà các kinh Phế, Tâm, Can, Thận, Thủ. Dược liệu có tác dụng thanh nhiệt, hòa huyết, sinh huyết, lương huyết. Các thầy thuốc đông y sử dụng để chủ trị các bệnh nhập dinh huyết, bị nóng sốt về chiều, đinh nhọt, phát ban, kinh nguyệt không đều. Ngoài ra thuốc còn dùng cho người thổ huyết, hạ bộ lở loét, bìu sa xệ và vết thương do dao cắt.
Theo y học hiện đại
Những nghiên cứu cho thấy mẫu đơn bì có tác dụng lên nhiều bộ phận như:
- Chất Phenol và Glucosid trong dược liệu có tác dụng kháng viêm mạnh mẽ.
- Phenol cũng có thể giảm đau, an thần và chống co giật do ức chế thần kinh.
- Nước sắc tác dụng ức chế trực khuẩn thương hàn, phế cầu khuẩn, trực khuẩn bạch hầu, tụ cầu khuẩn vàng, liên cầu khuẩn dung huyết.
- Thí nghiệm trên chuột nhắt cho kết quả dược liệu có khả năng hạ áp và làm cho niêm mạc tử cung súc vật xuất huyết, thông kinh.
3. Một số bài thuốc có Mẫu đơn bì
Trị huyết áp cao
Chuẩn bị: 60g mẫu đơn bì.
Thực hiện: Cho dược liệu vào 60ml nước, đun đến khi sắc lại còn 150ml, chia làm 3 phần, uốn khi còn ấm.
Trị lở loét hạ bộ
Chuẩn bị: Mẫu đơn bì.
Thực hiện: Dược liệu đem tán mịn. Mỗi lần dùng 1 thìa cà phê, uống chung với rượu ấm. Ngày uống 3 lần.
Trị bìu sa sệ
Chuẩn bị: Phòng phong và mẫu đơn bì, mỗi vị một lượng bằng nhau.
Thực hiện: Đem tất cả nghiền nhỏ rồi trộn đều. Mỗi ngày dùng 8g với rượu ấm.
Trị đinh nhọt
Chuẩn bị: Mẫu đơn bì 20g, Đào nhân 12 hạt, Ý dĩ nhãn 40g, Qua lâu nhân 8g.
Thực hiện: Sắc tất cả dược liệu với nhau. uống trong ngày.
Trị tắc kinh, ứ kinh
Chuẩn bị: 2g nhục quế cùng mẫu đơn bì, đào nhân, xích thược, mộc thông và thổ qua căn mỗi vị 12g.
Thực hiện: Sắc uống trong ngày.
4. Lưu ý khi sử dụng dược liệu
Vỏ rễ của cây quả thật là một loại dược liệu quý giá từ thiên nhiên. Tuy vậy nhưng nó vẫn có chỉ định và chống chỉ định riêng. Người dùng cần phải cẩn thận và chú ý một số vấn đề sau:
- Phụ nữ có thai dùng có thể ảnh hưởng đến thai nhi hoặc sẩy thai.
- Phụ nữa có kinh nguyệt quá nhiều cần cẩn trọng khi dùng.
- Người bị âm hư, thường đổ mồ hôi, khí hư hàn, tướng hỏa suy không nên sử dụng.
- Không dùng chung dược liệu với ngò, tỏi,
- Để đảm bảo hiệu quả cao nhất và tránh rủi ro cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc những người có chuyên môn trước khi sử dụng.
5. Mua Mẫu đơn bì ở đâu?
Hiện nay Mẫu đơn bì được bán tại các chợ hoặc nhà thuốc đông y. Ngoài ra, các cơ sở hoặc công ty sản xuất y học cổ truyền đều bán loại dược liệu này. Bạn có thể đến trực tiếp hoặc tìm mua trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử. Thuốc sẽ được giao đến tận nhà một cách nhanh chóng và tiện lợi. Tuy vậy nhưng người mua cần lựa chọn nơi uy tín và đáng tin cậy để tránh gặp phải hàng giả, hàng kém chất lượng trôi nổi trên thì trường.
Mẫu đơn là loại cây vừa mang lại vẻ đẹp vừa có giá trị chữa bệnh đối với con người.Trên đây là những thành phần, công dụng và các bài thuốc về dược liệu quý giá này. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích đối với bạn trên hành trình chăm sóc sức khỏe của bản thân và mọi người xung quanh.
