Một dược là một vị thuốc đã được người Ai Cập cổ đại sử dụng từ rất lâu. Đây là nhựa tiết ra từ cây, có nhiều công dụng đối với sức khỏe của con người. Đặc điểm, công năng và cách dùng của dược liệu này như thế nào? Cùng Visuckhoe.vn khám phá và tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này qua bài viết sau
Nội dung bài viết
1. Đặc điểm của một dược
Đặc điểm sinh thái
Một dược có tên khoa học là Commiphora Myrrha Engl. Cây sinh trưởng và phát triển tốt tại vùng nhiệt đới, đặc biệt tại châu Phi và Tây Á. Nó chủ yếu tập trung tại ven biển Đỏ và bán đảo Ả Rập. Đây cũng là loài cây mà vùng Somalia, Ethiopia sản xuất nhiều. Ở nước ta, cây chưa được tìm thấy, nguồn dược liệu chủ yếu đều nhập khẩu.
Hình dáng
Đây là loài cây gỗ, mọc thành bụi, cao khoảng 3m. Nó có màu màu xám nhạt, sần sùi và phân thành nhiều nhánh. Cành non mọc vuông góc với thân, trên đó xuất hiện nhiều gai nhọn. Lá kép lông chim, có 3 chét, phiến hình bầu dục, màu xanh. Lá chét ở giữa lớn hơn 2 lá chét bên cạnh. Hoa có màu trắng hoặc vàng nhạt, nhỏ, mọc ở nách lá. Quả dài 1 – 2cm, dạng hình trứng, khi chín chuyển sang màu nâu.
2. Mô tả dược liệu
Nhựa của cây dùng để làm dược liệu. Nó được tiết ra thành từng giọt, có nhiều hình dạng khác nhau. Mới đầu nhựa sệt như dầu, có màu trắng hoặc vàng nhạt. Sau đó cứng lại, bên trong sáng bóng, ngoài đỏ nhạt hoặc đỏ sẫm. Nó rất ít tan trong nước và rượu độ. Khi mài vào nước cho một màu trắng như sữa, phơi nắng hóa dẻo và thơm. Dược liệu sẽ không chảy trong lửa nhưng đốt lên có 1 mùi thơm nồng đặc trưng.
Thu hái, bào chế
Người ta dùng dụng cụ có vật sắc nhọn rạch một đường sâu vào thân cây. Vị trí thân vỏ và cành to cho sản lượng cao. Sau khi đem nhựa về, nhặt bỏ tạp chất, sau đó tiến hành bào chế. Có nhiều các để bào chế dược liệu như:
- Chế giấm.
- Sao vàng hoặc sao đen.
- Nghiền nát cùng với rượu trắng.
- Thủy chế qua nước rồi phơi khô.
- Nghiền nát với bột nếp.
- Tán với Đăng tâm.
Thành phần hóa học
Trong một dược có chứa 30 – 60 % chất gôm tan trong nước, 25 – 40 % nhựa hòa tan trong rượu và 3 – 8 % tinh dầu. Trong tinh dầu gồm: heerabolen, acid heerabomyrholic, acid commiphoric, acid commiphorinic, heerabomyrrhol, heeroboresen, eugenol m – cresol, cumin aldehyd, pinen, dipenten, limonen, aldehyd cinnamic. Ngoài ra nó còn có các hợp chất như: monoterpen, sesquiterpenes và các hợp chất thơm phân tử nhỏ.
3. Một dược có tác dụng gì?
Theo y học cổ truyền
Một dược có vị cay, đắng, tính ấm, được quy vào các kinh: Tâm, Can, Tỳ. Dưới tính chất như vậy dược liệu có nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Các thầy thuốc đông y đã dùng vị thuốc này trị thống kinh, bế kinh ở phụ nữ, giảm đau, giảm sưng tấy. Đồng thời, nó còn ức chế các loại nấm gây bênh ngoài da, hạ lượng mỡ trong máu, hoạt huyết, tiêu sưng và làm lên da non.
Theo y học hiện đại
Ngày nay, nhiều nghiên cứu hiện đại đã chứng minh tác dụng của một dược trên nhiều phương diện. Cụ thể như:
- Chống oxy hóa: Thí nghiệm cho thấy dịch chiết của dược liệu làm giảm sự sản sinh anion superoxyd 45%. Đồng thời nó cũng giúp tăng khả năng sống của tế bào bị phơi nhiễm với hydroperoxyd, tỷ lệ 28%.
- Tác dụng trên tế bào ung thư: Cao methanol mang hoạt tính dính tế bào trên dòng tế bào ung thư A549. Ngoài ra, một nghiên cứu cho kết quả dược liệu có khả năng độc tế bào yếu đối với dòng tế bào u vú MCF – 7.
- Tác dụng với bệnh hen, cảm lạnh: Trên thí nghệm lâm sàng, một dược cho thấy tác dụng trị hen, cảm lạnh và ung thư biểu mô mũi họng. Chưa hết, dược liệu làm hạ glucose huyết ở chuột nhắt trắng béo phì đái tháo đường tuýp 2.
4. Các bài thuốc có dược liệu
Chữa bế kinh, thống kinh
Chuẩn bị: Một dược 5g, Ngũ linh chi 6g, Diên hồ sách 10g và Hương phụ 6g.
Thực hiện: Tán thành bột mịn, trộn đều, mỗi lần dùng 8 -10g, ngày uống 2 -3 lần cùng với rượu nóng.
Chữa mụn nhọt sưng đau
Chuẩn bị: Một dược 5g, Xạ hương 0,1g, Hùng hoàng 3g và Nhũ hương 5g.
Thực hiện: Nghiền thành bột rồi vo hoàn, mỗi lần uống từ 3 -6g. Ngày uống 2 lần cùng với nước ấm.
Chữa té ngã sưng đau
Chuẩn bị: Một dược 5g, Nhũ hương 5g, Nhục quế, Cam thảo đều 3g. Bạch truật, Đương quy, Bạch chỉ, mỗi vị 10g.
Thực hiện: Đem tất cả dược liệu tán thành bột mịn. Mỗi ngày dùng 6 -10g, ngày uống 3 lần với rượu.
Chữa lipid huyết cao
Chuẩn bị: Một dược.
Thực hiện: Đem dược liệu chế thành viên bọc nhựa 0.1g. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần dùng 2 -3 viên.
Chữa chấn thương lưng gây đau cấp
Chuẩn bị: Một dược, Nhũ hương, dùng 1 lượng bằng nhau.
Thực hiện: Tán mịn, lấy 30% rượu chế thành hồ. Sử dụng hỗn hợp đó đắp lên vùng đau 1 -2 lần mỗi ngày.
5. Lưu ý khi sử dụng
Khi sử dụng một dược để trị bệnh, người dùng cần chú ý một số vấn đề sau:
- Phụ nữ đang mang thai tuyệt đối không được dùng.
- Người bị bệnh dạ dày cần thận trọng khi sử dụng.
- Người bị mắt đỏ có màng không phải huyết nhiệt nặng không dùng.
- Không bôi dược liệu lên vùng có ung nhọt vỡ.
- Người dị ứng hoặc mẫn cảm với các thành phần của thuốc không nên sử dụng.
6. Một dược mua ở đâu?
Một dược có bán tại các chợ hoặc nhà thuốc đông y. Ngoài ra, dược liệu này cũng được bán trên nhiều website, trang thương mại điện tử. Bạn có thể đặt mua nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên, hiện nay không ít nơi bán hàng kém chất lượng và không có nguồn gốc xuất xứ. Chính vì vậy bạn cần lựa chọn địa chỉ uy tín, tin cậy để dược liệu đạt hiểu quả cao, tránh ảnh hướng đến sức khỏe.
Một dược là vị thuốc đã được sử dụng từ lâu đời. Với sự đa dạng về thành phần và công dụng, dược liệu đã đem lại nhiều giá trị cho con người. Tuy vậy nhưng bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc người có chuyên môn trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn. Chúc quý bạn đọc có thêm nhiều thông tin về công dụng của loài cây quý trên hành trình chăm sóc sức khỏe của bản thân.
