Lóc tách động mạch chủ (carotid artery dissection) là một tình trạng nguy hiểm liên quan đến động mạch quan trọng cung cấp máu cho não. Điều này có thể gây ra những triệu chứng nghiêm trọng và thậm chí gây đột quỵ. Trong bài viết này, cùng Visuckhoe.vn tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp điều trị cho lóc tách động mạch chủ.
XEM THÊM:
- Lichen xơ hóa: Cách giảm triệu chứng tự nhiên
- Lao thanh quản: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị
- Leukemia kinh dòng bạch cầu hạt: Các biểu hiện và phương pháp điều trị
Nội dung bài viết
1. Tổng quan bệnh Lóc tách động mạch chủ
Lóc tách động mạch chủ (carotid artery dissection) là một bệnh lý nguy hiểm và phức tạp liên quan đến động mạch chủ, một trong những động mạch quan trọng nhất trong cơ thể. Bệnh này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như đột quỵ và đòn mạch. Lóc tách động mạch chủ xảy ra khi có vết rách trong thành động mạch, gây tách lớp áo của động mạch và tạo ra lòng giả và lòng thật. Bệnh có thể được phân loại theo De-Bakey hoặc Stanford, với Stanford A và B là hai phân loại phổ biến. Hiểu rõ hơn về bệnh lóc tách động mạch chủ là quan trọng để nhận biết triệu chứng và tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả.
2. Nguyên nhân gây lóc tách động mạch chủ
Nguyên nhân gây lóc tách động mạch chủ có thể bao gồm:
- Thoái hóa: Quá trình thoái hóa của thành động mạch chủ theo thời gian có thể làm cho mạch chịu áp lực cao hơn và dễ bị tổn thương.
- Các bệnh mô liên kết: Một số bệnh mô liên kết như hội chứng Marfan, hội chứng Ehlers-Danlos và hội chứng Loeys-Dietz có thể gây ra sự suy yếu trong cấu trúc và độ bền của động mạch chủ, làm tăng nguy cơ lóc tách.
- Chấn thương xoắn vặn: Chấn thương đột ngột và xoắn vặn có thể gây ra vết rách trong thành động mạch chủ, dẫn đến lóc tách.
- Thủ thuật hoặc can thiệp y tế: Một số trường hợp lóc tách động mạch chủ có thể xảy ra sau các thủ thuật hoặc can thiệp y tế, như sử dụng dụng cụ trong quá trình thông tim.
3. Triệu chứng của lóc tách động mạch chủ
Triệu chứng của bệnh lóc tách động mạch chủ có thể bao gồm:
Đau ngực/lưng
Đau ngực là triệu chứng thường gặp nhất. Đau thường rất mạnh, có thể cảm nhận như một cảm giác dao đâm hoặc xé ngực, và có thể lan ra sau lưng. Cơn đau thường kéo dài trong nhiều giờ và có thể đòi hỏi sự giảm đau bằng thuốc morphin để làm dịu.
Chênh lệch huyết áp hai tay
Một trong những biểu hiện khi lóc tách động mạch chủ lan rộng là chênh lệch huyết áp giữa hai tay. Thường mạch ở tay trái yếu hơn hoặc mất mạch so với tay phải. Chênh lệch huyết áp hai tay trên 20mmHg có thể xảy ra khi lóc tách lan vào động mạch cảnh.
Triệu chứng thần kinh khu trú
Lóc tách động mạch chủ lan rộng có thể gây ra các triệu chứng thần kinh khu trú, bao gồm giảm ý thức đột ngột và liệt nửa người. Đây là do lóc tách lan vào động mạch cảnh gây đột quỵ não cấp tính.
Tiếng thổi ở tim
Lóc tách động mạch chủ Stanford A có thể lan vào van động mạch chủ, gây hở van và tạo ra tiếng thổi tâm trương mới. Thường đi kèm với triệu chứng suy tim cấp.
Nhồi máu cơ tim
Mặc dù hiếm, nhưng lóc tách động mạch chủ có thể gây ra nhồi máu cơ tim khi lóc tách lan vào các động mạch vành.
Đau bụng, chướng bụng
Khi lóc tách lan xuống động mạch chủ bụng và các mạch mạc treo, nó có thể gây ra thiếu máu ruột, làm giảm nhu động ruột và gây ra đau và chướng bụng.
Nếu lóc tách động mạch chủ vỡ, có thể xuất hiện các triệu chứng như sốc, tụt huyết áp, khó thở do tràn máu vào màng tim hoặc màng phổi, và triệu chứng chèn ép tim cấp như tiếng tim mờ, tụt áp và tĩnh mạch cổ nổi.
Các triệu chứng trên có thể biến đổi và thay đổi tùy thuộc vào phạm vi và mức độ lóc tách động mạch chủ.
4. Các đối tượng có nguy cơ cao
Các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh lóc tách động mạch chủ bao gồm:
- Tuổi cao: Nguy cơ mắc bệnh lóc tách động mạch chủ tăng theo tuổi tác, đặc biệt là ở những người trên 60 tuổi.
- Nam giới: Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với phụ nữ.
- Hút thuốc lá: Việc hút thuốc lá và tiếp xúc với các chất gây nghiện như nicotine trong thuốc lá có thể gây tổn thương động mạch.
- Tăng huyết áp không được kiểm soát: Huyết áp cao không được điều chỉnh và kiểm soát có thể gây căng thẳng và làm suy yếu động mạch chủ.
- Bệnh lí viêm mạch: Các bệnh viêm mạch như viêm mạch Takayasu và viêm mạch tế bào khổng lồ có thể làm suy yếu động mạch chủ.
- Bệnh lí động mạch chủ và van động mạch chủ sẵn có: Các bệnh lí như hẹp eo động mạch chủ hoặc sự bất thường về van động mạch chủ (như van động mạch chủ hai lá van).
- Sử dụng các chất kích thích: Việc sử dụng các chất kích thích như cocaine, amphetamine qua đường tiêm có thể gây tổn thương động mạch.
- Tiền sử gia đình: Có người thân trong gia đình đã từng mắc bệnh lóc tách động mạch chủ cũng là một yếu tố nguy cơ.
Đối với những người thuộc các nhóm nguy cơ này, quan trọng để duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố rủi ro và thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm và điều trị bệnh lóc tách động mạch chủ khi cần thiết.
5. Phòng ngừa bệnh lóc tách động mạch chủ
Để phòng ngừa bệnh lóc tách động mạch chủ, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:
Cai thuốc lá và kiểm soát huyết áp
Hút thuốc lá và huyết áp cao là các yếu tố nguy cơ lớn gây bệnh lóc tách động mạch chủ. Hãy cố gắng cai thuốc lá hoàn toàn và kiểm soát huyết áp của bạn trong khoảng giới hạn bình thường. Điều này có thể đòi hỏi sự hỗ trợ và theo dõi từ bác sĩ.
Thay đổi lối sống
Hãy tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần. Đi bộ, chạy bộ, bơi, hoặc tham gia các hoạt động aerobic khác để duy trì sự khỏe mạnh của hệ tim mạch. Ngoài ra, hạn chế tình trạng ngồi lâu, đứng lâu và tăng cường hoạt động thể lực hàng ngày.
Chế độ ăn lành mạnh
Tăng cường việc tiêu thụ rau xanh, trái cây, và các nguồn thực phẩm giàu chất xơ. Hạn chế muối, chất béo động vật và thay thế bằng các nguồn chất béo tốt như dầu thực vật, cá, hạt, và quả bơ.
Dùng thuốc đều đặn
Nếu bạn có yếu tố nguy cơ cao hoặc bị bệnh lóc tách động mạch chủ, hãy tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về việc sử dụng thuốc. Điều này có thể bao gồm thuốc để kiểm soát huyết áp, làm giảm cholesterol, hoặc điều trị các bệnh lý khác liên quan đến động mạch chủ.
Kiểm tra định kỳ
Điều quan trọng là thực hiện các cuộc kiểm tra định kỳ với bác sĩ để theo dõi sức khỏe tim mạch của bạn. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến động mạch chủ và đưa ra các biện pháp phòng ngừa hoặc điều trị kịp thời.
Nhớ rằng, phòng ngừa luôn là quan trọng hơn việc điều trị. Bằng cách duy trì một lối sống lành mạnh và kiểm soát các yếu tố rủi ro, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh lóc tách động mạch chủ và duy trì sức khỏe tim mạch tốt.
6. Chẩn đoán bệnh
Các biện pháp chẩn đoán bệnh lóc tách động mạch chủ bao gồm:
Chụp cắt lớp vi tính đa dãy có dựng hình động mạch chủ
Phương pháp này là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất để đánh giá bệnh lóc tách động mạch chủ. Kết quả từ phim chụp CT scan cho phép xác định loại bệnh (typ A hoặc typ B), vị trí vết rách nội mạc, mức độ lan rộng của lóc tách, sự thiếu máu các cơ quan và các biến chứng tràn máu màng tim và màng phổi.
Siêu âm tim
Siêu âm tim có thể được sử dụng để xác định khi lóc tách động mạch chủ lên hoặc trong phần gần của động mạch chủ. Nó đặc biệt hữu ích để đánh giá tình trạng van tim, chức năng tim và có thể phát hiện dịch màng tim.
X-quang ngực
X-quang ngực thường cung cấp ít thông tin hơn so với các phương pháp chẩn đoán khác. Tuy nhiên, nó có thể cho thấy hình ảnh trung thất rộng và có thể phát hiện dịch màng phổi khi có biến chứng.
Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, đo áp suất máu, xét nghiệm chức năng tim, và các xét nghiệm khác để đánh giá tổng thể sức khỏe và xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.
7. Điều trị bệnh
Các biện pháp điều trị bệnh lóc tách động mạch chủ bao gồm:
Điều trị nội khoa cấp cứu
- Giảm đau: Sử dụng thuốc giảm đau như morphin hoặc dẫn xuất của morphin như fentanyl để giảm đau mạnh.
- Kiểm soát huyết áp: Mục tiêu là kiểm soát huyết áp dưới mức 120mmHg bằng cách sử dụng thuốc đường tĩnh mạch như nicardipin hoặc nitroprusside.
- Kiểm soát nhịp tim: Mục tiêu là duy trì tần số tim khoảng 60-70 lần/phút bằng cách sử dụng thuốc chẹn beta đường uống hoặc đường tĩnh mạch.
Tách động mạch chủ Stanford A
Chỉ định phẫu thuật cấp cứu để thay đổi phần bị lóc tách của động mạch chủ. Trong một số trường hợp, cần thay cả van động mạch chủ.
Tách động mạch chủ Stanford B
Nếu không có biến chứng và tình trạng không tiến triển nhanh, có thể sử dụng điều trị nội khoa bảo tồn và theo dõi sát. Điều này bao gồm kiểm soát huyết áp, đau và theo dõi tổn thương.
Nếu có biến chứng hoặc tình trạng tiến triển nhanh, cần can thiệp nội mạch để đặt stent graft che phủ, nhằm tạo một bức tường nhân tạo trong động mạch chủ và ngăn lóc tách lan rộng hơn.
Quá trình điều trị và lựa chọn phương pháp cụ thể sẽ phụ thuộc vào tính chất của bệnh, tình trạng tổn thương, và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.
Qua bài viết, hy vọng bạn đã có cái nhìn tổng quan về bệnh lóc tách động mạch chủ, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, nguy cơ, phòng ngừa, chẩn đoán và các biện pháp điều trị. Hãy luôn lưu ý các yếu tố nguy cơ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, đồng thời tìm kiếm sự giúp đỡ y tế kịp thời nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ.
